Osteoporose

Osteoporose is een aandoening waarbij de botten verzwakken en broos worden, waardoor ze gemakkelijker kunnen breken. Dit gebeurt doordat de botdichtheid afneemt, wat betekent dat de botten minder compact en stevig zijn. Osteoporose wordt vaak pas ontdekt wanneer een bot breekt, omdat het in de vroege stadia meestal geen symptomen veroorzaakt. Het komt vaker voor bij ouderen, vooral bij postmenopauzale vrouwen, maar kan ook mannen en jongere mensen treffen.

De belangrijkste symptomen van osteoporose treden meestal pas op als de botten al aanzienlijk zijn verzwakt. Dit omvat botbreuken die optreden na minimale trauma’s, zoals een val of zelfs een lichte stoot. De meest voorkomende breuken zijn van de heup, wervels (ruggenwervels), en pols. Mensen met osteoporose kunnen ook last krijgen van rugpijn, veroorzaakt door een ingezakte wervel (wervelfractuur), en ze kunnen een verminderde lichaamslengte en een gebogen houding ontwikkelen naarmate de ziekte vordert.

Osteoporose ontstaat wanneer het evenwicht tussen botopbouw en botafbraak verstoord raakt. Normaal gesproken breekt het lichaam voortdurend oud bot af en vervangt het door nieuw botweefsel. Bij osteoporose wordt meer bot afgebroken dan dat er wordt aangemaakt. De belangrijkste oorzaken zijn veroudering en hormonale veranderingen, vooral de afname van oestrogeen bij vrouwen na de menopauze. Andere risicofactoren zijn lage inname van calcium en vitamine D, weinig lichaamsbeweging, roken, overmatig alcoholgebruik, en een familiegeschiedenis van osteoporose.

Bepaalde risicogroepen zijn vatbaarder voor osteoporose. Dit zijn onder andere postmenopauzale vrouwen, bij wie de afname van oestrogeen de botdichtheid versnelt, en ouderen in het algemeen, omdat de botmassa met de leeftijd afneemt. Ook mensen met een lage lichaamsgewicht, een gebrek aan fysieke activiteit, of een dieet arm aan calcium en vitamine D lopen een verhoogd risico. Daarnaast kunnen sommige medische aandoeningen, zoals schildklieraandoeningen, en het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals corticosteroïden, bijdragen aan de ontwikkeling van osteoporose.

Het behandelen van osteoporose richt zich op het versterken van de botten en het voorkomen van fracturen. Dit omvat meestal calcium- en vitamine D-supplementen om de botdichtheid te verbeteren en medicijnen die de botafbraak verminderen of de botaanmaak stimuleren, zoals bisfosfonaten, denosumab, of teriparatide. Lichaamsbeweging, met name gewichtdragende en spierversterkende oefeningen, is ook cruciaal om de botten sterk te houden en het evenwicht te verbeteren, wat het risico op vallen vermindert.

Preventie is een belangrijk aspect van de aanpak van osteoporose. Dit omvat een gezond dieet rijk aan calcium en vitamine D, regelmatige lichaamsbeweging, en het vermijden van risicofactoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik. Bij mensen met een verhoogd risico kan een arts ook botdichtheidsmetingen (DEXA-scans) aanbevelen om vroegtijdige tekenen van botverlies te detecteren en tijdig in te grijpen.

Als osteoporose niet wordt behandeld, kan dit leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals frequente botbreuken, langdurige invaliditeit, en verminderde mobiliteit. Daarom is het belangrijk om aandacht te besteden aan risicofactoren en preventieve maatregelen te nemen, vooral voor mensen die een hoger risico lopen. Met de juiste behandeling en leefstijlkeuzes kunnen veel van de gevolgen van osteoporose worden beheerst en kunnen fracturen worden voorkomen.